Cam elyafı ilk olarak Rene Ferchault de Reaumur tarafından icat edilmiştir. Büyük ölçeklerde üretimi onsekizinci yüzyıl sonlarına kadar yapılamamıştır. İpek gibi ince cam elyafı veya liflerini dokumak o zamana kadar teknik olarak mümkün olmamıştır. Onsekizinci yüzyıldan sonra da, 1935 yılına kadar Owens-Illinois Cam Şirketi tarafından cam elyafını iplik haline getirilip dokumasını gerçekleştirinceye kadar da ihmal edilmiş kompozit bir malzeme olarak ta kalmıştır. Kompozit materyal olarak ilk olarak havacılık endüstrisinde 1942 yılında kullanılmıştır. O andan sonra S-2 tipi cam elyafı başta olmak üzere hızla bir çok ticari uygulamada kullanım alanı bulmuştur.
Bunda cam lif çekim yöntemlerinin ve teknolojisinin geliştirilmesi de oldukça etkili olmuştur.
Sofistike kullanımları ise yine de uzun değildir. 1942 yılından sonra performansı iyi olmayan plastiklere ve izolasyon maddelerine hayat vermiş, ancak 1950 ve 60’lı yıllardan sonra yüzey, çatı ve cephe kaplamalarından, tekstil sektörüne, otomotiv sektörüne, uçak üretimine, hatta zırh yapımına kadar sofistike bir çok alanda modern hayatın temel bileşeni olmuşlardır.
Başlıca Cam Elyafı Sınıfları ve Kullanım Alanları
İlk etapta cam elyafını sınıflandırmak gerekir ise genel ve özel olarak sınıflandırmak mümkündür. En bilinen formülü olan e-cam elyafı ticari anlamda “gene cam elyafl” olarak isimlendirilmektedir. Diğer tip cam lifleri ise özel tip olarak adlandırılmaktadır.
Özel Amaçlı cam elyafı olarak S-cam, D-cam, A-cam, ECR-cam, ultra saf silika fiberler, içi boş elyaflar ve trilobal lifler vb. özel amaçlı cam elyaflarıdır. Bu tipler kendi içlerinde de bir çok çeşide sahiplerdir.
A, C, D, E, Advantex, ECR, AR, R, S-2, M, T, Z olarak adlandırılan cam elyaf tipleri en yoğun şekilde kompozit malzeme oluşturmak için kullanılan elyaf ( lif veya fiber ) türleridir. Bu Cam elyaflarının kullanılması ile oluşturulan kompozit malzemelere genel olarak fiberglass malzeme olarak isim verilmiştir.
Cam Elyafı ( Lifi ) Üretilirken Kullanılan Ham Maddeler
Cam elyafını oluşturan temel madde aslında bilinen camdır. Doğada bulunan camlardan farkı cam elyafı üretimine kullanılacak olanlar soda-kireç veya boraks silikatlarıdır. ( Silikat : oksijen ve silisyum elementlerini içeren mineral grupları içinde en geniş olanıdır. )
Soda-kireç camı, kireç taşının (CaC2), soda (Na2CO2) ve kum (SiO2) ile 1400-1500°C dolayında sıcaklıklarda eritilmesi ile üretilir.
Bu üretilen cama Alüminyum, Bor, Kalsiyum, Magnezyum, Çinko, Baryum, Lityum, Karışık Alkaliler, Zirkonyum, Titanyum, demir içeren oksitler veya flor gibi elemetler katılarak hem ticari cam elyafı üretimi sağlanmakta ve kullanım alanlarına göre de istenilen özellikler verilmektedir.
Aşağıdaki tabloda başlıca cam elyafı tipleri ve içerikleri yüzde olarak verilmiştir:
Cam tipi |
A Tipi |
C Tipi |
D Tipi |
E Tipi |
Advantex |
ECR Glass |
AR Tipi |
R Tipi |
S-2 Tipi |
Oksit |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
Silikon iki Oksit (SiO2) |
63-72 |
64-68 |
72-75 |
52-56 |
59-62 |
54-62 |
55-75 |
56-60 |
64-66 |
Alüminyum Oksit (Al2O3) |
0-6 |
3-5 |
0-1 |
12-16 |
12-15 |
9-15 |
0-5 |
23-26 |
24-26 |
Boron üç oksit (B2O3) |
0-6 |
4-6 |
21-24 |
5-10 |
<0,2 |
- |
0-8 |
0-0,3 |
<0,05 |
Kalsiyum Oksit, Sönmüş Kireç (CaO) |
6-10 |
11-15 |
0-1 |
16-25 |
20-24 |
17-25 |
1-10 |
8-15 |
0-0,2 |
Magnezyum oksit (MgO) |
0-4 |
2-4 |
- |
0-5 |
1-4 |
0-4 |
- |
4-7 |
9,5-10,3 |
Çinko Oksit (ZnO) |
- |
- |
- |
- |
- |
2-5 |
- |
- |
- |
Baryum Oksit (BaO) |
- |
0-1 |
- |
- |
- |
- |
- |
0-0,1 |
- |
Lityum Oksit (Li2O) |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
0-1,5 |
- |
- |
Sodyum oksit+Potasyum oksit ( Na2O+K2O) |
14-16 |
7-10 |
0-4 |
0-2 |
- |
0-2 |
11-21 |
0-1 |
<0,3 |
Titanyum iki oksit (TiO2) |
0-0,6 |
- |
- |
0-0,8 |
- |
0-4 |
0-12 |
0-0,25 |
- |
Zirkonyum iki oksit (ZrO2) |
- |
- |
- |
- |
- |
1-18 |
- |
- |
|
Demir oksit (Fe2O3) |
0-0,5 |
0,8 |
0-0,3 |
0-0,4 |
- |
0-0,8 |
0-5 |
0-0,5 |
0-0,1 |
Flor ( F2) |
0-0,4 |
- |
- |
0-1 |
- |
- |
- |
0-0,1 |
- |
Cam Elyaf Çeşitlerinin Açıklamaları
A-Cam Elyafı ( Lifi veya Fiberi )
Fiberglas için kullanılan ilk cam türüdür. A-cam elyafı, alkali-kireç veya soda kireç camı kırılmış ve kırılmaya hazır olan, cam kırığı olarak adlandırılan cam elyafıdır. Alkali kireç cam elyaflarıdır. Bor katkılı veya katkısız olabilirler. Bileşimlerinde Yüzde 0,8’den az olmayacak şekilde alkali oksit bileşikler bulunur. E-tipi cam elyaflarından beklenen dayanıklılık, yapısal denge ve elektriksel dayanımların çok gerekli olmadığı durumlarda soda kireci silikat camlarının içeriğe katılması ile üretilir.
C-Cam Elyafı
Korozyon yaratan ortamlarda yapısal denge sağlayan kalsiyum borosiklat içeren cam elyaf tipidir. Temas edilen kimyasalların pH değeri ister alkali ister asit değerlerinde olsun cam elyafı yüksek dayanım sağlar.
D-Cam Elyafı
Önemli bir cam elyaf türü de D-Tipi cam elyafıdır. Boron trioxide bileşiğini yoğun olarak içerir. Boron trioxide cam ve emayeler için akıcı madde üretiminde, bor karbür gibi diğer bor bileşiklerinin sentezlenmesi için başlangıç materyali olarak ve ısı dayanımı ve termal şok dayanımı borosilikat camların üretiminde kullanılır.
Ayrıca boron trioxide’in en önemli kullanım alanlarından biride optik kablo yapımında kullanıma fiberlerin oluşturulmasında cam elyaf katkı maddesi olarak kullanılmasıdır. Boron trioxide bu cam elyaf tipine düşük yalıtkanlık (dielektrik) sabiti sağlar. Bu da cam elyafını, optik kablo üretimi gibi ısı dayanımı ve elektrik iletimi gereken elektromanyetizma uygulamalarında ideal bir fiber haline getirir.
E –Cam Elyafı
Genel Cam Elyafı olarak adlandırılacak kadar yoğun kullanıma sahiptir. %1 veya %0,8 den daha az alüminyum oksit gibi alkali oksit bileşenler içeren alüminyum bor silikat cam elyaflarıdır. Yani çok az alkali içerir. Dünyada en çok kullanılan cam elyafı formülüdür. Elektronik uygulamalar için geliştirilmiş olsalar da bugün bir çok alanda kullanılmaktadır. Termoset reçineler ile birleştirilmesiyle cam takviyeli plastik üretiminin önünü açmıştır. Cam takviyeli plastik panel ve levhalar modern hayatın neredeyse tüm endüstriyel alanlarında yoğun olarak kullanılmaktadır. Kimyasal dayanıklıklarından, mekanik etkilere karşı yapısal bütünlüklerini korumadaki başarıları sayesinde her gün daha fazla sektörde kullanılmaktadır. Sıcakta erimez ama yumuşarlar.
ADVANTEX Tipi Cam Lifi
1990’lı yılların başında piyasaya sunulmuştur. Maliyet olarak neredeyse E-Tipi cam lifi kadar maliyeti olmasına karşın, içinde bor barındırmayan ECR tipi cam lifinin de avantajlarını sağlayan cam lifidir. Aynı ECR cam lifi gibi yüksek oranda kalsiyum oksit içermesi için kalsiyum alüminyum silikatları kullanılmıştır. Kalsiyum alüminyum silikatlar, kalsiyum, alüminyum, silikon, oksijen ve su kullanılarak oluşturulur. Böylece yüksek Özellikle korozyona maruz kalan uygulamalarda yüksek korozyon dayanımı için kullanılmaktadır. Advantex elyafları, Petrol, yağ ve ve gaz endüstrisinde, enerji santrallerinde, madencilik sanayinde, atık su ve kanalizasyon sistemlerinde deniz içi uygulamalarda kullanılmaktadır.
ECR Cam Elyafı
Elektronik cam fiberi olarak ta adlandırılmaktadır. İyi bir su geçirmezlik oranına, yüksek mekanik mukavemete, elektriksel asidik, alkali korozyon dayanımına sahiptir. E-Tipi cam fiberine göre daha iyi özellikler gösterir. En büyük avantajı daha çevre dostu bir cam fiberidir.
Üreticiler E-tipi cam fiberi üretimini basitleştirmek için cam yığınlarına B2O3 (boron üç oksit) ve flor eklerler. İşlem sırasında, B2O3 ve uçucu flor içeren partiküller atmosfere salınır. Bu da çevre kirliliğine sebep olmaktadır. ECR cam fiberi bor ve flor içermez. Ayrıca ECR cam fiberi, E- cam fiberine göre daha iyi mekanik özelliklere, yüksek ısı direncine, su geçirmezlik direncine, daha düşük elektrik kaçağı oranına ve daha yüksek yüzey direncine sahiptir. Şeffaf CTP panel uygulamalarında kullanılmaktadır. ECR cam fiberi, Ocak 2005'ten beri ASTM-D578-1999 standardı altında üretilmektedir.
AR-GLASS Cam Elyafı
Alkali Dayanıklı (AR: Alkali Resistant ) Cam Elyafları, özellikle beton yapımında kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Alkali zirkonyum silikatlar içerirler. Beton çatlamalarını önlemek için etkilidirler. Bu da betona mukavemet ve esneklik katar. Asbest değişimleri için de kullanılırlar. Alkali mukavemet ve dayanıma sahiptirler. Suda çözünmesi çok zordur. pH değişimlerinden etkilenmez. Çelik gibi paslanmazlar ve beton karışımlarına kolayca eklenirler.
Yoğun Magnezyum ve Kalsiyum katkılı fiberlerdir. Yüksek asidik dayanım ve mekanik mukavemet istenen uygulamalar için idealdir.
R, S veya T-cam elyafı, E-tipi cam elyafından daha iyi gerilme mukavemetine ve modüle sahip eşdeğer liflerin ticari adlarıdır. Daha yüksek asidik mukavemet ve ıslanma özellikleri, daha küçük filaman çapı ile elde edilir.
Havacılık ve savunma endüstrileri için geliştirilmiş ve bazı sert balistik zırh uygulamalarında kullanılmaktadır. Bu faktör ve düşük üretim hacimleri ve nispeten yüksek fiyat anlamına gelir.
S-2 Cam Elyafı
S-2 tipi mevcut en yüksek performansı sağlayan elyafların üst düzeyidir. Standart cam elyaf ürünlerinden daha yüksek bir silika seviyesi ile üretilirler. Özetle üretimlerinde daha yoğun silika kullanılır. Tekstil ve kompozit endüstrisi için üretilen S-2 tipi cam elyafları yüksek mukavemet ve basınç dayanımı, yüksek sıcaklık dayanımı ve gelişmiş darbe dayanımı gibi nihai fiziksel özellikler sunar.
M-Cam Elyafı
Yüksek elastiklik istendiğinde berilyum içeren M-tipi cam elyafları kullanılmaktadır.
T-Cam Elyafı
T-Cam elyafının içeriği mukavemeti esas olarak C-cam elyafı ile aynıdır. C-Cam elyafının Kuzey Amerika varyasyonudur.
Z-Cam Elyafı
Transparan görünümlü ürünleri elde etmek için, Beton takviyesi olarak veya 3 boyutlu yazıcı lifleri oluşturmak gibi farklı endüstrilerde kullanırlar. Yüksek ısı, UV, mekanik aşınma, çizilme, tuz, asit, alkali dayanımına sahiplerdir.
Görüleceği üzere belli başlı tipteki cam liflerini, elyaflarını ele almaya çalışsak ta fiberglass üretiminde kullanılan fiberlerin sonsuz olasılıkta birleştirme seçeneği cam elyafını günümüzün ve geleceğin kompozit malzemesi yapmaktadır.
Biz de Polser A.Ş. olarak sonsuz olasılığa ve birleşime sahip cam elyafının hayat verdiği, hayatın tüm alanlarında kullanılacak CTP panel, levha ve ürünler için Ar-Ge çalışmalarımızı kesintisiz sürdürmekteyiz.
Sweet Bonanza
Sweet Bonanza é um emocionante jogo de cassino que certamente satisfará os amantes de doces e entusiastas de apostas. Desenvolvido por um dos principais provedores de jogos de cassino, este jogo colorido e vibrante apresenta uma grade única, repleta de frutas suculentas e guloseimas deliciosas. Com gráficos cativantes e uma trilha sonora divertida, os jogadores são imersos em um mundo de confeitaria enquanto giram os rolos em busca de combinações vencedoras. O recurso de Tumbling Reels adiciona uma reviravolta emocionante, onde os símbolos vencedores desaparecem e dão lugar a novos símbolos que caem de cima, aumentando as chances de mais vitórias. Além disso, o recurso de Rodadas Grátis pode ser ativado, oferecendo aos jogadores a chance de ganhar grandes prêmios enquanto desfrutam de rodadas gratuitas com multiplicadores empolgantes. Com sua mistura única de doçura e emoção, Sweet Bonanza é um jogo de cassino que certamente deixará um gosto delicioso na boca dos jogadores.